Review tất tần tật về bài chòi Hội An - Trò chơi dân gian đặc trưng tại phố cổ

Nếu bạn từng đến Hội An, chắc hẳn đã bắt gặp hình ảnh một sân khấu nhỏ rộn ràng tiếng hát vang, cười đùa vui vẻ ngay trung tâm phố cổ. Đó chính là bài chòi Hội An, một loại hình nghệ thuật dân gian độc đáo vẫn được gìn giữ cho đến tận bây giờ. Để hiểu rõ hơn về bài chòi Hội An, thì đừng vội lướt qua bài viết sau đây của Drt.danang.vn nhé. 

Tìm hiểu sơ lược về bài chòi Hội An

Để tìm hiểu sơ lược về bài chòi Hội An, chúng ta sẽ cùng khám phá xem bài chòi là gì và lịch sử của loại hình nghệ thuật độc đáo này tại miền Trung qua nội dung sau đây nhé. 

Bài chòi Hội An là gì?

Bài chòi là một loại hình nghệ thuật dân gian phổ biến tại Hội An. Bài chòi thường được tổ chức tại một bãi đất trống rộng rãi bên dòng sông Hoài thơ mộng. Trước kia, bài chòi chỉ diễn ra vào những dịp lễ tết hay trong các lễ hội lớn. Tuy nhiên, với sự phát triển mạnh mẽ của du lịch, bài chòi đã trở thành một nền văn hóa phổ biến và được tổ chức hàng đêm tại phố cổ Hội An.

Bài chòi là một trò chơi dân gian giúp giữ gìn văn hóa đặc sắc của người dân miền Trung, từ Quảng Bình đến Bình Thuận. Đặc biệt hơn, bài chòi đã được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.  

Đôi nét về lịch sử của bài chòi Hội An

Bài chòi Hội An ra đời vào khoảng cuối thế kỷ XVI và đầu thế kỷ XVII. Thời điểm mà người dân miền Trung gặp ảnh hưởng nghiêm trọng từ sự phá hoại của thú dữ trong mùa màng. Vì vậy, để bảo vệ hoa màu họ đã xây dựng các chòi ở rìa rừng và cử một người ra canh giữ hàng đêm.

Vào những đêm dài quạnh vắng trong khu rừng, người dân đã sáng tạo ra trò chơi bài chòi để cùng nhau vui chơi, giải trí. Mặc dù trò chơi này đã thất truyền từ lâu đời, nhưng vào năm 1998 trong chương trình Đêm rằm phố cổ Hội An, bài chòi đã được tái hiện lại. Từ đó, người dân Quảng Nam đã gìn giữ và phát triển bài chòi, biến chúng trở thành một phần quan trọng của văn hóa địa phương.  

Bài chòi Hội An được tổ chức khi nào và ở đâu?

• Địa điểm: Vườn tượng An Hội, thành phố Hội An, tỉnh Quảng Nam
• Thời gian tổ chức: 19h hàng ngày
• Giá thẻ bài: Chỉ 20.000VNĐ/thẻ bài

Bài chòi ở Hội An trước đây thường chỉ được tổ chức trong các dịp lễ, Tết Nguyên Đán hoặc đình đám. Tuy nhiên, ngày nay bài chòi đã trở nên phổ biến hơn và được tổ chức hàng ngày để phục vụ cả khách du lịch. 

Chương trình bài chòi thường diễn ra từ 19h vào các ngày trong tuần. Không gian tổ chức bài chòi là một sân khấu nhỏ, được thiết kế giản dị và mộc mạc, nằm trên một bãi đất trống bên dòng sông Hoài Hội An thơ mộng. Đây là nơi mà các anh Hiệu và chị Hiệu biểu diễn, cùng với sự tham gia của người chơi. 

Trải nghiệm Hội An về đêm, lắng nghe những bản nhạc trữ tình và điệu nhạc dân ca bài chòi sẽ mang đến cho bạn những giây phút thư giãn và đầy ý nghĩa. 

Cách tổ chức bài chòi Hội An như thế nào? 

Nhìn chung, cách tổ chức bài chòi Hội An cũng khá đơn giản. Sau đây, DRT sẽ hướng dẫn chi tiết về cách thức tổ chức và luật chơi bài chòi để bạn không còn bỡ ngỡ khi tham gia. 

Khởi động trò chơi bài chòi 

Trước hết, anh Hiệu và chị Hiệu sẽ cùng nhau hô câu bài chòi để khởi động trò chơi. Du khách địa phương sẽ được người dẫn địa phương hưỡng dẫn, còn du khách nước ngoài sẽ được hướng dẫn bởi một hướng dẫn viên thông thạo ngoại ngữ để giải thích và hướng dẫn chi tiết về cách tham gia trò chơi.  

Luật tham gia bài chòi Hội An

Sau khi tiếng trống hội vang lên, anh chị Hiệu sẽ cất lên những lời hô xướng khai màn để thu hút sự chú ý của mọi người.

Khi lời hát mở màn kết thúc, họ sẽ giới thiệu một cách chi tiết về các lá bài. Người chơi sẽ được lựa chọn 3 lá bài khác nhau rồi cầm trên tay. Sau đó, anh Hiệu và chị Hiệu sẽ đến trước chòi, xóc ống thẻ rồi lần lượt rút các lá bài và hát theo câu hát tương ứng với tên của từng lá bài.

Theo đó, người chơi nào có lá bài giống với chòi cái thì sẽ hô lớn “có đây” để nhận một cây cờ đuôi nheo từ anh Hiệu và chị Hiệu. 

Quy trình này sẽ được tiếp tục lặp đi lặp lại cho đến khi có chòi nhận được 3 lá cờ đuôi nheo. Sau khi đã nhận đủ số lượng cờ đó, người chơi sẽ hô to "tới" và gõ một hồi mõ dài. Lúc này tiếng tống cán và trống tum ở chòi cái sẽ được đánh vang lên, báo hiệu đã có người dành chiến thắng. 

Hát bài chòi 

Anh Hiệu và chị Hiệu sẽ là người hát dân ca bài chòi. Lúc này, yêu cầu họ phải có sự tập trung cao độ để biết được quân bài rút ra tên gì và suy nghĩ sẽ hát gì để lên ý tưởng cho câu tiếp theo. 

Ngoài ra, người hát bài chòi còn phải hát hay, có khả năng diễn xuất tốt, biết biểu diễn hài hước và đặc biệt là khả năng xử lý tình huống một cách linh hoạt để dẫn dắt và tạo sự thích thú cho người chơi. 

Phần thưởng dành cho người chiến thắng bài chòi 

Người dành chiến thắng trò chơi bài chòi sẽ nhận được một phần thưởng là chiếc đèn lồng Hội An hoặc một món quà lưu niệm độc đáo mang đậm dấu ấn của phố cổ. Tuy nhiên, phần thưởng có giá trị nhất mà người chơi nhận được là những giây phút thư giãn và những cảm xúc vô cùng đặc biệt khi tham gia loại hình nghệ thuật dân gian này. 

Đặc điểm nổi bật của lời hát và bộ bài trong bài chòi Hội An

Nếu như ai lần đầu tiên nghe, chắc chắn sẽ không hiểu được bài chòi được chơi như thế nào và bộ bài chòi có giống bài bình thường hay không. Vậy để giúp bạn hiểu rõ hơn về đặc điểm của bộ bài chòi và lời hát bài chòi, hãy cùng theo dõi hết nội dung sau đây nhé. 

Đặc điểm của lời hát bài chòi 

Bài chòi Hội An là một hoạt động truyền thống độc đáo trong nền văn hóa dân gian miền Trung Việt Nam. Lời hát bài chòi được sáng tạo qua 4 làn điệu cơ bản: xàng xê, hồ quảng, xuân nữ, và cổ bản, phản ánh hơi thở cuộc sống và gìn giữ những giá trị văn hoá đặc biệt của người dân địa phương. 

Điều đặc biệt của lời hát bài chòi Hội An là cách kết hợp giữa làn điệu dân ca Nam Bộ cùng lối nói và hát của thể loại tuồng. Nhờ sự sáng tạo và xử lý khéo léo của các nghệ sĩ, đã tạo ra những điệu hò khác nhau như hò chèo thuyền, hò khoan, vè Quảng hay hát ru con,... Điều này đã khiến bao du khách mê mẩn và say đắm trong tiếng hát bài chòi Hội An. 

Đặc điểm của bộ bài được sử dụng để chơi bài chòi

Bộ bài chòi cũng tương tự như bộ bài Tam cúc nhưng đã được cải tiến. Mỗi bộ bài sẽ có 33 lá, bao gồm lá liễu, thằng bí, nhứt nọc, nhì nghèo,... được vẽ trên một miếng giấy nhỏ sau đó dán vào thẻ tre. Mỗi thẻ sẽ bao gồm 3 quân bài khác nhau, tạo nên sự hấp dẫn cho trò chơi. 

Bộ bài chòi cũng còn được phân chia thành 3 pho chính là: pho sách,  pho văn và pho vạn. Mỗi pho sẽ bao gồm 10 lá bài, trong đó có 3 lá lẻ. Những thẻ bài chòi khác sẽ được làm lớn hơn, giúp người chơi dễ dàng nhìn thấy rõ tên và hoa văn được in trên mỗi quân bài.

Những điều cần lưu ý khi tham gia bài chòi Hội An 

Để có một trải nghiệm thật tuyệt vời khi chơi bài chòi, bạn cần lưu ý một số điều quan trọng sau đây: 

• Hoạt động bài chòi Hội An thường thu hút rất nhiều du khách đến tham quan, nên không khí sẽ rất đông đúc và nóng bức. Vì vậy, bạn nên đi sớm để tìm một chỗ ngồi thật thoải mái và thoáng đáng. 
• Nên lựa chọn trang phục thoải mái để thuận tiện khi chơi các trò chơi và dễ dàng hơn trong việc di chuyển. 
• Thời gian chơi một ván bài chòi không cố định, có thể kéo dài từ 15 phút đến tận 1 tiếng tùy thuộc vào thời gian người chơi trúng 3 quân cờ đuôi nheo. 

Kết luận

Thông qua trò chơi bài chòi Hội An được Drt.danang.vn chia sẻ trong bài viết trên, như muốn đưa du khách đến gần hơn với bản sắc văn hóa địa phương nơi đây. Nhờ sự độc đáo và mới lạ của trò chơi, mà bài chòi đã trở thành một món quà tinh thần không thể thiếu đối với người dân phố Hội. Nếu có dịp đến Hội An, sau khi dạo quanh các địa điểm du lịch và thưởng thức các món ăn đặc sản, bạn hãy thử một lần trải nghiệm loại hình nghệ thuật dân gian này nhé.